Die plat water van Perth

2007-06-01 Die riviere van Wes-Australië loop maar stadig oor die sanderige vlakte. Daarbenewens is die watertafel is blykbaar hoog. Dis dié dat die riviere in en om die sentrale dele van Perth 'n taamlike groot oppervlakte het maar prakties onbevaarbaar is, behalwe deur klein veerbote en beskeie seiljagte. Onlangs het ek, terloops, opgemerk dat die bote wat Kaapstad se waterkant verbind met Robbeneiland oorspronklik van Perth af is maar ek glo dat die betrokke vaartuie beslis nie rivierpendelbote was nie maar dalk eerder die hawe van Fremantle sou verbind het met die toeriste-eiland genaamd Rottnest. Dié eiland se naam sinspeel op die eerste kontak van Europeërs met dié geweste. Die Nederlanders het hul oorspronklike roete van meer as 12 maande na Indonesië verkort deur vanaf die Kaap suid en dan direk oos te vaar om die heersende winde op daardie breedtegraad te benut. Na duisende kilometer (wat geskat moes word deur boek te probeer hou van die gemiddelde spoed en rigting van die vaartuig) moes die skepe noord swaai om veilig verby die Australiese kus te vaar tot in Batavië (vandag se Jakarta). Baie van diegene wat verkeerd gereken het of ongelukkig was, het skipbreuk gelei aan die kus noord en suid van Perth.


Die einste riwwe wat die ondergang van dié Hollanders was maak die see aan Perth se strande besonder kalm. Weens die wit sand kom Perth se rustige strande amper tropies voor. Volgens my bronne ter plaatse raak dit nooit té druk besig om die strande hier nie en, te oordeel aan die geringe aantal parkeerplekke, ís dit so. Daar is immers niks om die uitbreiding van kusnedersettings na noord en na suid te keer nie (behalwe teenkatting deur die staatsowerhede) en Australië het 'n kuslyn van sowat 25 000km. Die kus hier is buitengewoon ongeskik vir branderplankry maar iets (in die gene?) laat die boorlinge maar probeer. Die Australiërs is so ingestel op sport dat hulle in Queensland selfs baggerbote gebruik om die golwe op sekere strande te verbeter. Behalwe vir die baggerbote in Queensland het die mense hier 'n benadering wat soortgelyk is aan dié van middelklas Suid-Afrikaners. Hulle verkies duidelik dat die strande so ongerep moontlik voorkom en daar is (anders as in Europa) min eetplekke en nog minder drinkplekke langs die see. Ek verkies dit eintlik ook so.


Die varswater van Perth is die tuiste van die mooi swart swaan wat ook op die vlag van die staat te sien is. Die voëllewe van Australië is nogal vreemd. Daar is veral in Perth baie groot en lelike swart kraaie en dan nog papegaaie en so aan. Van dié diere is baie lawaaierig ook en ek mis nogal Pretoria se beskaafde geveerdes. Hopelik plaas ek hierdie webjoernaalinskrywing vanaf Prevelly, 'n kusgehuggie net noord van Gnarabup (wat almal sekerlik ken).

Roomys op die vliegtuig

2007-05-20, 38000 voet bo die Groot Australiese Bog, die groot baai wes van Adelaide waarvan ek die regte Afrikaanse naam ken uit die laerskoolatlas wat ek vir Patat gebring het van Suid-Afrika af. Die vlug van Sydney na Perth neem sowat vyf ure - amper 'n uur langer as die vlug in die teenoorgestelde rigting. Qantas gebruik 'n groot 747, soos 'n mens net soms ook tussen Kaapstad en Johannesburg kry. Hulle het die gawe gewoonte om 'n roomys na die ete te bedien en op binnelandse vlugte is daar hier, soos in Amerika, ook films. Die hoofvlugkelner se aksent is Suid-Afrikaans maar andersins het ek nog nie te baie Suid-Afrikaners gehoor nie - in teenstelling met Londen.


Die mees merkwaardige aan Sydney, waar ek pas vyf aande spandeer het, is die rustigheid daarvan. Dit is só ontsettend aangenaam en beskaafd (let wel - nie noodwendig gekultiveerd nie). Ek het vir die eerste keer verstaan waarom mense soms sê dat Australië in seker opsigte meer Engels is as Engeland. Dít geld die alledaagse ordentlikheid en vriendelikheid wat, ander as dié van die Amerikaners, nie oordrewe is nie en, anders as dié van die Britse hoër klasse, nie met 'n tikkie snobisme gegeur is nie. Selfs in 'n groterige stad soos Sydney lyk dit vir my dat die mense baie samewerkend is en mekaar onderling vertrou. Ek het gaan swem in die Cook & Philip-swembad, op die rand van die middestad, en sover ek kon sien het die meeste mense glad nie van die voorsiene sluitkassies gebruik gemaak nie. Dit is ietwat verstommend in 'n stad van sowat vyf miljoen mense. Die motors stop ook by voetoorgange, soos in Engeland, wanneer 'n voetganger nog net daaroor dink om oor te stap. By die plek waar ek die meeste oggende koffie gedrink het, kan 'n mens sien dat hoërskoolleerlinge op pad skool toe hulle tasse buite op die sypaadjie neersit en ingaan om 'n wegneemkoffie te koop. In Londen sou dít, dink ek, al dekades lank ondenkbaar wees. In Sydney is, soos in Kaapstad, die mense heel ontspanne maar in Sydney is die Kaapse gevoel van ligte smerigheid grotendeels afwesig. Daar is geen snoekreuk of skreeuende viswywe of asemberowende skoonheid of vervalle sjarme nie. Sy is soos 'n meisie waarvan jou ouma (se dominee) sou hou.


Die natuurskoon van Sydney is baie meer subtiel as Kaapstad s'n. Dit manifesteer eerder in pragtige, hoë bome in 'n park in die stad, 'n onverwagse uitsig tussen geboue deur op 'n stukkie water in die hawe of die mooi Nepean-rivierloop naby die onsjarmant benoemde Emu Plains. Potts Point, waar ek tuisgegaan het, is - soos die middestad - skoon en netjies en veilig. Dit grens egter aan die berugte Kings Cross, 'n kwynende rooiligdistrik wat omring word deur lekker ou buurte waar die Sydneybewoners woon en eet. 'n Piepklein woonstel kos sowat R2m maar daar is baie goeie geboue uit die tussenoorlogse jare, amper soos in Joubert Park in Johannesburg, Arcadia in Pretoria of die Stadskom in Kaapstad. Tog kan 'n mens selfs hier die gelykgesindheid van die Australiese samelewing bespeur. Daar byvoorbeeld is 'n vlootbasis in die buurt en 'n mens sien hoe die gewone vlootpersoneel saam met die welaf inwoners van Potts Point vinnig 'n koffie drink. Ek glo nie die matrose eet in die peperduur restaurante van die buurt nie maar dit is asof 'n mens 'n gereeld soldate in uniform by 'n Doppio Zero in Gauteng sou raakloop.

Stap Een

Kirstenbosch (Nasionale Botaniese Tuine, 2006-07-26)

Die einde van 'n briljante (in die oorspronklike sin van die woord, van Frans, briller - brand of skyn) wintersmiddag en ek moet die versoeking weerstaan om poëtiese strofes neer te pen oor die pragtige flora van ons land en sy majestueuse berge. Dít is nie heeltemal die onderwerp van hierdie webjoernaal nie, maar 'n mens moet opmerk hoe die agterkant (in teenstelling met die voorkant, wat Switserse pretensies het) van Duiwelspiek die landskap en berge van streke baie verder noord in Afrika vooruitskou. Dit is asof 'n mens 'n koppie anderkant Lydenburg daar kan sien, of die Aberdares in Kenya. Dalk is die net omdat dit dié deel is wat smiddags die son vang, of dalk juis daarom.

Ek het al in die verlede reisdagboeke bygehou maar ek beoog nie om hierdie joernaal 'n soort bus-vir-bus-vertelling van reise te maak nie. Daar is natuurlik boeke in daardie trant wat ek wel baie geniet het - mees onlangs WEG Louw (derde naam Gladstone - hy moes ietwat aan patriotiese ywer inhaal) se „So ver as 'n engel te perd kan ry” waarin hy 'n reis deur Italië, Griekeland en die Midde-Ooste beskryf. Dié boek is ook 'n reis in tyd, soos enige soortgelyke vertelling dalk móét wees. Die kronkelpaaie deur WEG Louw se wêrelduitkyk (tegelykertyd uiters belese - maar hoe is dit dat hy niks van die Armeense volk geweet het nie? - tog deurspek met Volkse dwaashede waaroor 'n mens hoogstens kan wonder) is minstens ewe interessant as sy motorritte om Damaskus. Hierdie vertelling sal helaas waarskynlik nie anders kan as om van die outeur se vooroordele te openbaar maar nie, maar dit is dan onbedoeld en onvermybaar. Hierdie joernaal word ook nie bloot 'n beskrywing van plekke nie. In hierdie verband is die bestemmings-webbladsye van Jens Friis meer aanskoulik en interessant as wat dié joernaal ooit sal wees.

My doelwit is eerder om iets te skryf oor die doen-en-late van mense (of, desnoods, van hierdie mens) op verskillende plekke, en miskien die interaksie tussen die mense en die plek. Neem, byvoorbeeld, Kapenaars se verhouding tot koue. Vir binnelanders is dit soms erg vreemd aangesien die koue hier nooit regtig ekstreem is nie. Mense loop hier met serpe rond in winkelsentrums wat amper tot liggaamstemperatuur verhit is. Volgens my gaan dit eerder oor 'n gebrek aan warmte as oor daadwerklike koue. Die moderne mens is miskien eerder sensitief vir die somtotaal van die aantal ure sonskyn met temperatuur bo 21°C as vir die gemiddelde of die oombliklike temperatuur. Dít verklaar die Kapenaars se elende, want hulle het bitter min van hierdie ure - vir maande aaneen. Hierdie joernaal begin in iedere geval dan rofweg waar Suid-Afrika se vroegmoderne geskiedenis begin is deur Harry die Strandloper, oftewel Autshumao, sowat 350 jaar vantevore.